Fréttatilkynning Skipulagsstofnunar vegna Vestfjarðavegar milli Eiðis í Vattarfirði og Þverár í Kjálkafirði
Þann 5. desember s.l. gaf Skipulagsstofnun út álit vegna mats á umhverfisáhrifum Vestfjarðavegar milli Eiðis í Vattarfirði og Þverár í Kjálkafirði. Það álit hefur orðið tilefni til athugasemda þingmanns Vesturlands og ályktunar bæjarstjórnar Vesturbyggðar, sem Skipulagsstofnun telur rétt að bregðast við.
Álit Skipulagsstofnunar byggði á matsskýrslu og sérfræðiskýrslum Vegagerðarinnar, auk umsagna fagstofnana og athugasemda almennings. Fyrirhugaður kafli Vestfjarðavegar hefur það markmið að stytta vegalengdir og bæta samgöngur á Vestfjörðum. Hins vegar er ljóst að þessi umfangsmikla framkvæmd getur ekki orðið að veruleika án þess að hafa í för með sér neikvæð áhrif á umhverfi sitt, s.s. á landslag og arnarvarp. Þau neikvæðu áhrif hvorki minnka né hverfa þrátt fyrir að markmiðið með framkvæmdinni sé jákvætt fyrir samfélag.
Skipulagsstofnun telur rétt að árétta að helstu niðurstöður álits stofnunarinnar, sem snúa að landslagi og áhrif framkvæmda á örninn, eru í megindráttum samhljóma þeirri niðurstöðu sem Vegagerðin kemst að í matsskýrslu sinni vegna framkvæmdarinnar. Í lokaorðum matsskýrslu Vegagerðarinnar (bls. 231) segir að til að koma veginum fyrir þurfi að breyta landslagi töluvert og helstu neikvæðu áhrif framkvæmdarinnar verði vegna breytinga á landslagi sem sé innan svæðis sem er á Náttúruminjaskrá og innan verndarsvæðis Breiðafjarðar. Vegagerðin kemst að þeirri niðurstöðu (tafla 11.1) að bæði veglína A og B muni hafa talsvert til verulega neikvæð áhrif á landslag og byggja þær vægiseinkunnir á skilgreiningum sem notaðar eru við mat á umhverfisáhrifum og skýrðar á bls. 89 í matsskýrslu Vegagerðarinnar. Þar kemur m.a. fram að sé um verulega neikvæð áhrif að ræða verði breyting eða tjón sem hlýst af framkvæmdinni oftast varanlegt og óafturkræft. Vegna áhrifa framkvæmda á arnarvarp telur Vegagerðin í matsskýrslu sinni (bls. 153) að áhrifin séu háð nokkurri óvissu en annars geti þau orðið nokkuð til talsvert neikvæð. Það sem haft hefur verið eftir Skipulagsstofnun varðandi umhverfisáhrif framkvæmdarinnar er því í megindráttum það mat sem Vegagerðin sjálf setti fram í sinni matsskýrslu.
Því hefur m.a. verið haldið fram að Skipulagsstofnun hafi fyrirfram gefnar skoðanir á vegagerð á Vestfjörðum og leggist gegn þverun Mjóafjarðar og Kjálkafjarðar. Í matsskýrslu Vegagerðarinnar eru lagðir fram tveir veglínukostir, sem báðir gera ráð fyrir að þvera firðina, en í tilfelli Mjóafjarðar voru metnir kostir þess að þvera fjörðinn annars vegar í mynni hans og hins vegar nærri botni hans. Aðrir veglínukostir voru ekki metnir. Hvergi í áliti Skipulagsstofnunar er að finna skoðun stofnunarinnar á því hvorn kostinn skuli frekar velja.
Skipulagsstofnun bendir á að eitt af markmiðum laga um mat á umhverfisáhrifum framkvæmda er að fyrir liggi upplýsingar um hugsanleg umhverfisáhrif framkvæmdarinnar áður en veitt er leyfi fyrir henni. Í þessu sambandi skiptir máli m.a. hvar framkvæmdin er fyrirhuguð og umfang hennar, en í tilfelli Vestfjarðavegar milli Eiðis í Vattarfirði og Þverár í Kjálkafirði er um að ræða umfangsmikla framkvæmd á svæði sem um gilda ýmis lög er lúta að náttúruvernd og að mestu innan svæðis á náttúruminjaskrá. Skipulagsstofnun hefur það hlutverk að tryggja að farið sé eftir markmiðum og ákvæðum laganna þegar metin eru umhverfisáhrif framkvæmda og telur sig hafa uppfyllt það hlutverk sitt í þessu tilfelli. Í framhaldinu munu sveitarfélög sem í hlut eiga taka ákvörðun um hvort veita eigi leyfi fyrir framkvæmdunum og skulu þá taka mið af niðurstöðu mats á umhverfisáhrifum. Við útgáfu leyfanna þarf m.a. að gera ráð fyrir samráði, skilyrðum og mótvægisaðgerðum sem matsferlið hefur leitt í ljós að sé nauðsynlegt til að draga úr neikvæðum umhverfisáhrifum og þar með er uppfyllt eitt af meginmarkmiðum laga um mat á umhverfisáhrifum.